Η μάχη της Κρήτης (20-31/5/1941)

Έχω πολλές φορές αναρωτηθεί, τι είναι αυτό που μου προκαλεί ρίγη συγκίνησης και σφίξιμο στο στομάχι, όταν ακούω ένα κρητικό τραγούδι, όταν δω μια κρητικιά φορεσιά, όταν πατήσω το πόδι μου στην Κρήτη και όταν ακούσω την κρητική τοπολαλιά. Δεν είναι φυσιολογικό αν το σκεφτείς, αφού μπορεί να κατάγομαι (μισή από την πλευρά του μπαμπά) από το Ρέθυμνο, αλλά δεν έζησα εκεί, δεν μεγάλωσα εκεί. Μπορεί να πηγαίνω κάθε καλοκαίρι σχεδόν και να έχω συγγενείς α’-βαθμού, αλλά δε νόμιζα ότι αυτό είναι ικανό να μου δημιουργεί τέτοια συναισθήματα.

Παρόλα αυτά την Κρήτη τη λατρεύω, το επιβεβαιώνω στον εαυτό μου, σε κάθε κρητικό ερέθισμα που εισπράττω. Τη λατρεύω με τα θετικά της και τα αρνητικά της ... ναι καυχιέμαι που είμαι κρητικιά και αυτό μάλλον έχει αποτυπωθεί στο DNA μου!!

Αυτά είναι κάποια πάγια συναισθήματά μου, για να καταλάβετε την αγάπη μου για αυτό το νησί. Και μπαίνω στο θέμα:
Την Κυριακή το απόγευμα, ο δήμος που μένω, του Ν. Ηρακλείου (ένα προάστιο που δημιουργήθηκε από Κρητικούς της Αθήνας και που σήμερα οι κρητικοί που μένουν εδώ αποτελούν μεγάλο ποσοστό) διοργάνωσε στην πλατεία του σταθμού του ηλεκτρικού, εκδήλωση για την επέτειο της «Μάχης της Κρήτης». Η εκδήλωση περιελάμβανε ομιλίες από τους άρχοντες της πόλης, χορούς από συλλόγους Κρητών, καθώς και φαγοπότι με ρακές παξιμάδάκια και γραβιέρα ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ!! Είμαστε φιλόξενοι εμείς οι Κρητικοί!!

Δεν ξέρω πόσοι από εσάς γνωρίζετε για τη Μάχη της Κρήτης, για αυτό και σκέφτηκα να μαζέψω υλικό και να σας πω λίγα λόγια .. σα δασκάλα, όπως τότε στο σχολείο που κάναμε Ιστορία ..

Ιταλο-γερμανική επίθεση στην Κρήτη
Η μάχη της Κρήτης έμεινε στην ιστορία ως η αεραποβατική επιχείρηση, που επιχείρησε η Ναζιστική Γερμανία, κατά της Κρήτης στις 20 Μαΐου του 1941, η οποία έληξε της 1η Ιουνίου (μετά από 12 ημέρες) με την κατάληψη της Μεγαλονήσου.
Στις 25 Απριλίου, ο Αδόλφος Χίτλερ υπέγραψε την Ντιρεκτίβα (εντολή) Νούμερο 28, διατάζοντας έτσι την εισβολή στην Κρήτη, λίγες μέρες μετά την παράδοση της ηπειρωτικής Ελλάδας στις δυνάµεις του άξονα. Οι δυνάμεις του βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού από την Αλεξάνδρεια διατηρούσαν τον έλεγχο του υδατικού χώρου γύρω από την Κρήτη, έτσι κάθε αμφίβια επίθεση θα αποφασιζόταν από τη φύση μίας μάχης αέρος-θαλάσσης, κάνοντας το ένα ριψοκίνδυνο τόλμημα στην καλύτερη περίπτωση. Με τη γερμανική υπεροχή από αέρος δεδομένη, αποφασίστηκε εισβολή από αέρος. Αυτή θα ήταν η πρώτη πραγματική μεγάλης κλίμακας αεροπορική εισβολή, παρόλο που οι Γερμανοί είχαν χρησιμοποιήσει αλεξιπτωτιστές και ανεμοπλάνα σε επιθέσεις (αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα) στην εισβολή στη Γαλλία και στις Κάτω Χώρες, στη Νορβηγία αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Του Αιγαίου το κύμα εκόχλαζε κι από τον Ψηλορείτη
βροντές σαλπίζαν μια βαριά προγόνων προσταγή.
Δεν ήταν πάλη η μάχη σου μα ήταν αντάρα,
ω Κρήτη ότι συντρόφευε άγρια των όπλων η κραυγή
Στ. Σπεράντζας

Ο στόχος των Γερμανών
Οι Γερµανοί είχαν ως στόχο να εξασφαλίσουν τα νοτιοανατολικά τους νώτα, ενόψει της «Επιχείρησης Μπαρµπαρόσα» (Εκστρατεία στη Ρωσία) και να εξορµήσουν στη Βόρεια Αφρική, µε εφαλτήριο την Κρήτη, όπως πίστευαν οι Σύµµαχοι.

Τα όπλα των 2 πλευρών
Οι Γερμανοί είχαν στη διάθεσή τους 1190 αεροπλάνα (πολεµικά και µεταγωγικά) και 29.000 άνδρες (αλεξιπτωτιστές και πεζικάριους), ενώ οι Ιταλοί θα συνεισέφεραν 3.000 στρατιώτες.
Την Κρήτη υπερασπίζονταν όσοι έλληνες στρατιώτες είχαν παραµείνει στο νησί και δυνάµεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας (Βρετανοί, Αυστραλοί και Νεοζηλανδοί στρατιωτικοί), που είχαν διεκπεραιωθεί από την κατεχόµενη Ελλάδα. Οι υπερασπιστές της Μεγαλονήσου ανήρχοντο σε περίπου 40.000, αλλά είχαν ανεπαρκή και απαρχαιωµένο οπλισµό, ιδίως οι Έλληνες. Από το Νοέμβριο του 1940 η Κρήτη ήταν αφύλακτη, χωρίς ελληνικό στρατό, χωρίς οργανωμένη άμυνα, επειδή κατά τη κήρυξη του Ελληνο-ιταλικού πολέμου η 5η Μεραρχία της Κρήτης έλειπε στο μέτωπο – ο λόγος και για τον οποίο η κρητική μούσα λέει:

''ΧΙΤΛΕΡ, ΝΑ ΜΗΝ ΤΟ ΚΑΥΧΗΘΕΙΣ ΠΩΣ ΠΑΤΗΣΕΣ ΤΗΝ ΚΡΗΤΗ.
ΞΑΡΜΑΤΩΤΗ ΤΗΝ ΗΥΡΗΚΕΣ ΚΑΙ ΛΕΙΠΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΣΗΣ.
Η 5η Η ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΤΗΣ,
ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΤΗΣ''

Η μάχη
Η γερµανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 8 το πρωί της 20ης Μαΐου 1941.
Ο ξάστερος ανοιξιάτικος ουρανός της Κρήτης μαυρίζει από εκατοντάδες σκουρόχρωμα γερμανικά αεροπλάνα, τα οποία καθώς μουγκρίζουν μοιάζουν με τέρατα της Αποκάλυψης. Η γη σείεται και αμέσως τα πρώτα κύματα των επίλεκτων γερμανικών τμημάτων αρχίζουν να πέφτουν κατά χιλιάδες, από τα αμέτρητα μεταγωγικά αεροπλάνα και ανεμόπτερα. Η μάχη για την κατάληψη της Κρήτης κράτησε από τις 20 έως στις 29 του Μάη 1941. Η γερμανική επίθεση ξεκίνησε με ανελέητο βομβαρδισμό των πόλεων και των χωριών και η απόβαση των Γερμανών στο νησί έγινε με ρίψη αλεξιπτωτιστών. Πεδίο μάχης και τα χωριά και οι πόλεις. Την πρώτη μέρα της επίθεσης, μέσα σε μια δαντική κόλαση βρήκαν το θάνατο 800 Γερμανοί αλεξιπτωτιστές, γύρω από το ύψωμα 107.

Εδώ ταιριάζει ο στιχος του Δ. Σολωμού:

Αχ, τι νύχτα ήταν εκείνη που την τρέμει ο λογισμός,
άλλος ύπνος δεν εγίνει πάρεξ θάνατος πικρός

Η άμυνα κρατάει γερά. Αλλά προς το βράδυ της πρώτης ημέρας, οι Γερμανοί πατούν πόδι στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και το κρατούν, παρά τις επιθέσεις των υπερασπιστών του νησιού. Απόπειρα των χιτλερικών να στείλουν ενισχύσεις από τη θάλασσα συντρίβεται από τον Αγγλικό στόλο, με φοβερές απώλειες για τους Γερμανούς, αλλά και τους Άγγλους που χάνουν βαριά πολεμικά σκάφη. Την επόμενη ημέρα οι ρίψεις Γερμανών αλεξιπτωτιστών συνεχίζονται με μεγαλύτερη πυκνότητα, αλλά και περισσότερες απώλειες για τους εισβολείς. Παρά τις εκατόμβες των νεκρών με τις συνεχείς ενισχύσεις που φτάνουν ακατάπαυστα, οι Γερμανοί κατορθώνουν να δημιουργήσουν και άλλα προγεφυρώματα τα οποία ενώνονται μεταξύ τους και ετοιμάζονται για γενική επίθεση. Η κατάσταση για τους αμυνόμενους είναι πλέον απελπιστική και την εβδόμη μέρα αποφασίζεται η εκκένωση της Κρήτης από το συμμαχικό στρατό.

Ο ρόλος των αμάχων
Ο άμαχος κρητικός λαός κτυπιέται ανελέητα. Η μάχη διεξάγεται σώμα με σώμα. Άμυνα παλλαϊκή, χωρίς σχέδιο, χωρίς πρόγραμμα. Ωστόσο οι γέροι, οι γυναίκες και τα παιδιά δημιουργούν έπος! Η συµµετοχή χιλιάδων αµάχων στις επιχειρήσεις ήταν ένας παράγων που δεν είχαν υπολογίσει οι γερµανοί σχεδιαστές της επιχείρησης. Πίστευαν ότι οι Κρητικοί, γνωστοί για τα αντιµοναρχικά τους αισθήµατα, θα υποδέχονταν τους Γερµανούς ως ελευθερωτές. Σημειώνεται ότι στην Κρήτη ήταν η πρώτη φορά που οι Γερμανοί αντιμετώπιζαν αντίσταση από τον τοπικό πληθυσμό, δηλαδή από αστράτευτους και απόστρατους – ηλικιωμένους άνδρες, καθώς και από γυναίκες και παιδιά.
Οι απώλειες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών κατά την πρώτη ημέρα είναι απρόσμενα γι αυτούς μεγάλες. Αυτοί όμως συνεχίζουν απτόητοι τις ρίψεις. Πολλοί σκοτώνονται στον αέρα, αλλά και αυτοί που φτάνουν στο έδαφος αποδεκατίζονται από ένα άοπλο και αδάμαστο λαό, που με την ψυχή γεμάτη Ελλάδα ορμάει με τα μαυρομάνικα, τις τσουγκράνες και τα τσαπιά, πετσοκόβοντας τους σιδερόφρακτους και πάνοπλους εισβολείς.

Κρήτη μου όμορφο νησί
πού ‘γραψες ιστορία,
δίχως στρατό επολέμησες
μιαν αυτοκρατορία.

Η κατάληψη του νησιού
Κυρίαρχοι καταχτητές πλέον οι υπάνθρωποι του Χίτλερ στρέφονται με λύσσα πάνω στον άμαχο πληθυσμό, για να τον τιμωρήσουν για την ηρωική του αντίσταση. Λεηλατούν, δολοφονούν, καίνε, καταστρέφουν. Οι βαρβαρότητες εναντίον του άμαχου πληθυσμού, με συλλήψεις και ομαδικές εκτελέσεις, με στρατόπεδα συγκέντρωσης κ.τ.λ, άρχισαν αμέσως με την Γερμανική κατοχή της νήσου και ως αντίποινα. Πρώτο θύμα η Κάνδανος (1 Ιουνίου 1941), ύστερα τα Ανώγεια, η Βιάννος κ.τ.λ.

Απώλειες των 2 πλευρών
Οι απώλειες για τους Συµµάχους ήταν: 3.500 νεκροί, 1.900 τραυµατίες και 17.500 αιχµάλωτοι.
Οι Γερµανοί, σύµφωνα µε δικά τους στοιχεία, είχαν 3.986 νεκρούς και αγνοούµενους, 2.594 τραυµατίες, ενώ έχασαν 370 αεροπλάνα. Σύµφωνα, όµως, µε συµµαχικούς υπολογισµούς, οι γερµανικές απώλειες ξεπέρασαν τις 16.000.
Η αξία της μάχης της Κρήτης
Στην επιχείρηση των 10 ημερών της Μάχης της Κρήτης τα θύματα των Γερμανών ήταν περισσότερα από ολόκληρη την επιχείρηση στη Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα.Ο στρατός πού χάθηκε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατάληψη της Κύπρου, της Συρίας, του Ιράκ και πιθανόν της Περσίας. Η 7η αερομεταφερόμενη Μεραρχία του Γ΄ Ράιχ, η επίλεκτη Μεραρχία των Αλεξιπτωτιστών στο μέλλον δεν θα παίξει πια κανένα ουσιαστικό ρόλο, ούτε θα επιχειρηθεί παρόμοια επιχείρηση κατά την διάρκεια του πολέμου από τους Γερμανούς.
Η Μάχη στην Κρήτη ονοµάστηκε και «Νεκροταφείο των γερµανών αλεξιπτωτιστών», εξαιτίας των µεγάλων απωλειών τους, γεγονός που ανάγκασε τον Χίτλερ να διατάξει τον τερµατισµό κάθε αεραποβατικής επιχείρησης στο µέλλον. Από την πλευρά τους, οι Σύµµαχοι εντυπωσιάστηκαν από τις µεγάλες δυνατότητες των αλεξιπτωτιστών στη µάχη και δηµιούργησαν τις δικές τους αεραποβατικές δυνάµεις.
Η Μάχη της Κρήτης αντέστρεψε τη χρονολογική σειρά των σχεδίων του Γερμανικού επιτελείου. Επέφερε ριζική μεταβολή στις εκστρατείες και ιδίως στην πορεία όλου του πολέμου. Η Μάχη της Κρήτης καθυστέρησε την επίθεση κατά της Ρωσίας που είχε προγραμματιστεί για τις 18 Μαΐου του 1941 και έδωσε τη δυνατότητα στους Ρώσους να κερδίσουν χρόνο για να αμυνθούν. Έτσι ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα) αντί στα μέσα Μαΐου άρχισε στις 22 Ιουνίου 1941.

«Διαβάτη στάσου προσοχή, δω χάμω κείτονται νεκροί, που δεν επρόδωσαν ποτές, ποτέ δεν είπαν ψέματα, τύραννο δεν προσκύνησαν.
«Διαβάτη στάσου προσοχή, και με άξιον νου μελέτα τους, τι αν χαίρεσαι το ωραίο φως κι αν όλο θάρρος περπατάς κι αν σ΄ αγαπούν κι αν αγαπάς κι ότι καλό έχεις στη ζωή στο χάρισαν τούτοι οι νεκροί!»

Όποιος ενδιαφέρεται να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες και να δει φωτογραφικό υλικό της εποχής μπορεί να επισκευτεί τις ακόλουθες σελίδες: wikipedia , San Simera , Krassanakis.gr , Preveli Monastery , Εφημερίδα Μεσόγειος , Σύλλογος Κρητών Φρανγκφούρτης.

Κλείνοντας να σας πω, πως ο παππούς μου (ο πατέρας του μπαμπά μου) πολέμησε στην Αλβανία .. η αποδυναμωμένη Κρήτη που λέγαμε παραπάνω ... Όταν ξεκίνησε η κατοχή στο νησί, επέστρεψε.
Η γιαγιά μου, από την άλλη, μαζί με άλλες νεαρές κοπέλες, δούλευε σε σπίτια Γερμανών αξιωματούχων.
Πέρυσι το καλοκαίρι, αποχαιρετώντας την (και φοβούμενη ίσως ότι με βλέπει για τελευταία φορά_όπως κάθε χρόνο) πέραν των υπολοίπων δώρων μου έδωσε και ένα πακετάκι. Το άνοιξα και ήταν ένα διπλωμένο κομματι ύφασμα, σε λαδί, πράσινο στρατιωτικό χρώμα. Τι ρώτησα τι είναι αυτό και με δάκρυα στα μάτια μου απάντησε:
- "Αυτό κοπελιά μου είναι ένα κομμάτι από γερμανικό αλεξίπτωτο, από την 1η μέρα της μάχης. Το έκοψα σε κομμάτια και το μοίρασα σε όλα μου τα εγγόνια. Φύλαξέ το και μη το χάσεις!"
Το κρατούσα τρεμάμενη και ένιωθα το βάρος του να πολλαπλασιάζεται. Μπορεί να ήταν ένα κομμάτι ύφασμα, αλλά ήταν βαρύ .. κουβαλούσε πάνω του την ιστορία της μάχης της Κρήτης!!

Τα κρητικά τα χώματα όπου και να τα σκάψεις
αίμα ηρώων θε να βρεις κόκκαλα θα ξεθάψεις

Τη λευτεριά ρωτήσανε ποιας μάνας είναι γέννα
και είπε πως τη γέννησε το Κρητικό το αίμα